ਸੰਤ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਛੁਡਾਣੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਝੱਜਰ ਪ੍ਰਾਂਤ ਹਰਿਆਣਾ ਸੰਨ 1717 ਬਿਕ੍ਰਮੀ ਸੰਮਤ 1774 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਪਿੰਡ ਛੁਡਾਣੀ ਵਿਚ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ਦਾ ਨਾਨਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਕਰੋਂਥਾ( ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰੋਹਤਕ, ਹਰਿਆਣਾ) ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਧੰਨਖੜ ਗੋਤਰ ਦੇ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ੍ਰੀ ਬਲਰਾਮ ਜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਪਿੰਡ ਛੁਡਾਣੀ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੀ ਸਿਵਲਾਲ ਸੁਹਾਗ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਰਾਣੀ ਦੇਵੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਲਾਲ ਜੀ ਦਾ ਕੋਈ ਪੁੱਤਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਸ ਕਰਕੇ ਸ੍ਰੀ ਬਲਰਾਮ ਜੀ ਨੂੰ ਘਰ ਜਮਾਈ ਰੱਖ ਲਿਆ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਸਿਵ ਲਾਲ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ਼ 2500 ਬੀਘਾ (ਵੱਡਾ ਬੀਘਾ ਜਿਹੜਾ ਵਰਤਮਾਨ ਦੇ ਬਿਘੇ ਨਾਲੋ 2.75 ਗੁਣਾਂ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ) ਜਮੀਨ ਸੀ। ਜਿਸ ਦੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ 1400 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। (2500 2.75/5 1375 ਏਕੜ) ਉਸ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਵਾਰਸ ਸ੍ਰੀ ਬਲਰਾਮ ਜੀ ਸਨ। ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਨਾਂ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਪੁੱਤਰ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਉਸ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਵਾਰਸ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪਸ਼ੂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਲੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਲਗਭਗ 150 ਗਾਵਾ ਸ੍ਰੀ ਬਲਰਾਮ ਜੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਚਰਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨਾਲ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਸਾਰੇ ਚਰਵਾਹੇ (ਪਾਲੀ ਗਵਾਲੇ) ਕਿਰਾਏ ਉਪਰ ਲੈ ਰਖੇ ਸਨ । ਗਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਚਰਾਉਣ ਲਈ ਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਸੰਤ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਜੀ 10 ਸਾਲ ਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਗਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚਰਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗਵਾਲਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਨਲਾ ਨਾਮਕ ਖੇਤ ਵਿਚ ਗਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧ ਦਵਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦਿਨ ਦੇ ਲਗਭਗ 10 ਵਜੇ ਪਰਮ ਅੱਖਰ ਬ੍ਰਹਮ ਇੱਕ ਜ਼ਿੰਦਾ ਮਹਾਤਮਾ ਦੇ ਭੇਸ ਵਿਚ ਮਿਲੇ। ਪਿੰਡ ਕਬਲਾਨਾ ਦੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਨਲਾ ਖੇਤ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਗਵਾਲੇ ਇਕ ਜਾਂਡੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਥੱਲੇ ਬੈਠ ਕੇ ਰੋਟੀ ਖਾ ਰਹੇ ਸਨ।
ਇਹ ਰੁੱਖ ਪਿੰਡ ਕਬਲਾਣਾ ਤੋਂ ਛੁਡਾਣੀ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੱਚੇ ਰਸਤੇ ਉਪਰ ਸੀ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਰਸਤੇ ਉੱਪਰ ਸੜਕ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ । ਪਰਮਾਤਮਾ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚੋ ਰੁੱਖ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦੂਰੀ ਤੇ ਉੱਤਰੇ। ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਕਬਲਾਨਾ ਵੱਲ ਛੁਡਾਣੀ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲੱਗੇ। ਜਦੋਂ ਗਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਕੋਲ ਆਏ ਤਾਂ ਗਵਾਲਿਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਬਾਬਾ ਜੀ ਆਦੇਸ਼! ਰਾਮ ਰਾਮ! ਪਰਮਾਤਮਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਰਾਮ ਰਾਮ! ਗਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ ਰੋਟੀ ਖਾਓਗੇ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਰੋਟੀ ਮੈ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਖਾ ਕੇ ਤੁਰਿਆ ਸੀ ਗਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜ ਰੋਟੀ ਨਹੀਂ ਖਾਣੀ ਤਾਂ ਦੁੱਧ ਜ਼ਰੂਰ ਪੀਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਅਸੀ ਅਤਿਥੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੰਦੇ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾ ਦੇਵੋ ਅਤੇ ਸੁਣੋ ਮੈ ਕੁਆਰੀ ਗਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦਾ ਹਾਂ। ਜਿਹੜੇ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੇ ਪਾਲੀ ਗਵਾਲੇ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਮਜ਼ਾਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਤੁਹਾਡੀ ਦੁੱਧ ਪੀਣ ਦੀ ਨੀਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਵੱਛੀ ਕਦੇ ਵੀ ਦੁਧ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਮੈ ਤਾਂ ਕੁਆਰੀ ਗਾਂ ਦਾ ਹੀ ਦੁੱਧ ਪੀਵਾਂਗਾ। ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਬਾਲਕ ਇੱਕ ਵੱਛੀ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਜਿਸਦੀ ਉਮਰ 1.5 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ। ਜਿੰਦਾ ਬਾਬਾ ਦੇ ਕੋਲ ਲੈ ਕੇ ਕੇ ਖੜੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਵੱਛੀ ਦੀ ਪਿੱਠ ਉਪੱਰ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਭਰਿਆ ਹੱਥ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਵੱਛੀ ਦੇ ਥਨ ਲੰਬੇ ਲੰਬੇ ਹੋ ਗਏ। ਇਕ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਲਗਭਗ 5 ਕਿ. ਗ੍ਰ. ਜਿੰਨੇ ਬਰਤਨ ਨੂੰ ਵੱਛੀ ਦੇ ਥਨਾ ਦੇ ਥੱਲੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਥਨਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੁੱਧ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗਾ। ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪਾਂਡਾ ਭਰ ਜਾਣ ਨਾਲ ਦੁੱਧ ਨਿਕਲਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਹਿਲੇ ਜਿੰਦਾ ਬਾਬਾ ਨੇ ਪੀਤਾ, ਬਾਕੀ ਦੁੱਧ ਹੋਰ ਪਾਲੀ ਗਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪੀਣ ਦੇ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਦੇ ਗਵਾਲੇ ( ਜਿਹੜੇ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ 10-12 ਸਨ ) ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ ਵੱਛੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪਾਪ ਦਾ ਦੁੱਧ ਹੈ ਅਸੀ ਨਹੀ ਪੀਵਾਂਗੇ। ਦੂਸਰਾ ਤੁਸੀ ਪਤਾ ਨਹੀ ਕਿਸ ਜਾਤੀ ਦੇ ਹੋ? ਤੁਹਾਡਾ ਝੁੱਠਾ ਦੁੱਧ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਪੀਵਾਂਗੇ। ਤੀਸਰਾ ਇਹ ਦੁੱਧ ਤੁਸੀਂ ਜਾਦੂ ਜੰਤਰ ਕਰਕੇ ਨਿਕਾਲਿਆ ਹੈਂ। ਸਾਡੇ ਉਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ ।ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਜਿਸ ਰੁੱਖ ਥੱਲੇ ਬੈਠੇ ਸਨ ਉਹ ਉਥੋਂ ਚਲੇ ਗਏ ਦੂਰ ਜਾ ਕੇ ਰੁੱਖ ਥੱਲੇ ਬੈਠ ਗਏ । ਬਾਲਕ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕੀ ਬਾਬਾ ਜੀ ਤੁਹਾਡਾ ਝੂਠਾ ਦੁੱਧ ਤਾਂ ਅਮ੍ਰਿਤ ਹੈ । ਮੈਨੂੰ ਦੇਵੋ । ਕੁਝ ਦੁੱਧ ਬਾਲਕ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਪੀਤਾ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਜਿੰਦਾ ਭੇਸ ਧਾਰੀ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਤੱਤਵ ਗਿਆਨ (ਸੁਖਮ ਵੇਦ ਦਾ ਗਿਆਨ) ਦੱਸਿਆ। ਸੰਤ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਜਿਆਦਾ ਆਗ੍ਰਹਿ ਕਰਨ ਉੱਪਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਉਹਨਾ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀ ਮੰਡਲਾਂ ਦੀ ਸੈਰ ਕਰਵਾਈ। ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਿਚ ਬਣੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ। ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਹਮਾਂ, ਸ੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਤੇ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਹਮ ਲੋਕ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਲੋਕ ਦਿਖਾਇਆ । ਫਿਰ ਦਸਵੇ ਦੁਆਰ (ਬ੍ਰਹਮਰੰਦਰ) ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਕਾਲ ਦੇ 21 ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦੇ ਆਖ਼ਿਰੀ ਹਿੱਸੇ ਉਪਰ ਬਣੇ ਗਿਆਰਵੇਂ ਦੁਆਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ 7 ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਸੰਤ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਦਿਖਾਏ । ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਨਾਲ਼ ਮਿਲਾਇਆ । ਪਹਿਲੇ ਉਸਦੇ 2 ਹੱਥ ਸਨ, ਪਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਂਦੇ ਹੀ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਨੇ ਦੱਸ ਹਜਾਰ (10000) ਹੱਥਾਂ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਜਿਵੇਂ ਮੋਰ ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ ਖੰਭ ਨੂੰ ਫੈਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਸੰਕਟ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ , ਤਦ ਉਹ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉੰਕਿ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਜਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ 10 ਹਜਾਰ ਹੱਥ ਹੀ ਦਿਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ 1000 ਹੱਥ ਹਨ। ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਏ 10 ਸ਼ਲੋਕ 11 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਇਕ ਹਜਾਰ ਹੱਥਾਂ ਵਾਲਾ ਵਿਰਾਟ ਰੂਪ ਦਿਖਾਇਆ। ਗੀਤਾ ਅਧਿਆਇ 11 ਸ਼ਲੋਕ 46 ਵਿੱਚ ਅਰਜੁਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ – 1000 ਹੱਥਾਂ ਵਾਲੇ ਤੁਸੀ ਆਪਣੇ ਚਾਰ ਹੱਥ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਓ। ਸੰਤ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਨੇ 7 ਸੰਖ ਬ੍ਰਹਮੰਡਾ ਦੇ ਭੇਦ ਦੱਸੇ ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦਿਖਾ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਜਿੰਦਾ ਬਾਬਾ ਬਾਰ੍ਹਵਾਂ ਦੁਆਰ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਲੇ ਗਏ। ਜੋ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਲੋਕ ਦੀ ਸੀਮਾ ਉੱਪਰ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਜਿਥੋਂ ਭੰਵਰ ਗੁਫਾ ਵਿੱਚੋ ਪਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿੰਦਾ ਭੇਸ ਦਾਰੀ ਪਰਮਾਤਮਾ ਜੀ ਨੇ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਦਸਵਾਂ ਦੁਆਰ (ਬ੍ਰਹਮ ਰੰਦਰ) ਹੈ, ਉਹ ਮੈ ਸਤਨਾਮ ਦੇ ਜਾਪ ਨਾਲ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਸੀ। ਜਿਹੜਾ ਗਿਆਰਵਾਂ ਦੁਆਰ ਹੈ, ਉਹ ਮੈ ਤੱਤ ਤੇ ਸਤ (ਜਿਹੜਾ ਸਕੇਂਤਕ ਮੰਤਰ ਹੈ) ਉਸ ਨਾਲ ਖੋਲ੍ਹਿਆ। ਹੋਰ ਕਿਸੀ ਵੀ ਮੰਤਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾ ਦੁਆਰਾ ਤੇ ਲੱਗੇ ਤਾਲੇ ਨਹੀ ਖੁੱਲਦੇ। ਹੁਣ ਇਹ ਇਹ ਬਾਰ੍ਹਵਾਂ ਦੁਆਰ ਹੈ , ਇਹ ਮੈ ਸਤ ਸ਼ਬਦ (ਸਾਰਨਾਮ) ਨਾਲ ਖੋਲਾਂਗਾ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੀ ਨਾਮ ਦੇ ਜਾਪ ਨਾਲ ਇਹ ਨਹੀਂ ਖੁੱਲ ਸਕਦਾ। ਤਦ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਤਨਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕੀਤਾ। 12 ਵਾਂ ਦੁਆਰ ਖੁੱਲ ਗਿਆ। ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਜਿੰਦਾ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤੇ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਆਤਮਾ ਭੰਵਰ ਗੁਫਾ ਵਿੱਚ ਪਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਗਏ।
ਫਿਰ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਉਹ ਉਸ ਚਿੱਟੇ ਗੁੰਬਦ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਆ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਏ, ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪਰਮ ਅੱਖਰ ਬ੍ਰਹਮ ਜੀ ਚਮਕਦੇ ਗੋਰੇ ਪੁਰਸ਼ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਿੰਘਾਸਣ (ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਤਖ਼ਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ) ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਸਨ। ਜਿਸ ਦਾ ਇੱਕ ਰੋਮ (ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਾਲ) ਇੰਨਾ ਰੋਸ਼ਨੀ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜੋ ਕਰੋੜਾਂ ਸੂਰਜਾਂ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਪਰਮ ਅੱਖਰ ਬ੍ਰਹਮ (ਸੱਤ ਪੁਰਸ਼) ਜੀ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਤਲੋਕ ਵੀ ਹੀਰੇ ਵਾਂਗ ਚਮਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਅਬਿਨਾਸੀ ਲੋਕ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿ ਆਤਮਾ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ (ਬ੍ਰਹਮ ਦਰਸ਼ਨ) ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚਰਮ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਫਿਰ ਜਿੰਦਾ ਬਾਬਾ ਬਾਲਕ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਗੱਦੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਥੇ ਰੱਖੇ ਚਵਾਰ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਭਗਵਾਨ ‘ਤੇ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਬਾਲਕ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਬਾਬਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਸੇਵਕ ਹੈ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਜੋਸ਼ੀਲੇ ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਗੱਦੀ ਛੱਡ ਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਜਿੰਦਾ ਬਾਬਾ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਚਵਰ ਲੈ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜਿੰਦਾ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਬੈਠਣ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ।ਪ੍ਰਭੂ ਜੀ ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਅ ਅਣਗਿਣਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬਣ ਕੇ ਸਿੰਘਾਸਣ ‘ਤੇ ਬੈਠ ਗਏ। ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਸੋਚ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਰੱਬ ਕੌਣ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਜਿੰਦਾ ਬਾਬੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਰੌਸ਼ਨ ਸਰੀਰ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਭੂ ਲੀਨ ਹੋ ਗਿਆ, ਦੋਵੇਂ ਇੱਕ ਹੋ ਗਏ।ਉਸ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਬਣ ਗਈ। ਰਾਜਗੱਦੀ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਸੱਤ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਸੀ। ਕੁਝ ਹੀ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਹੇ ਗਰੀਬਦਾਸ! ਮੈਂ ਕੇਵਲ ਪੰਜ ਤੱਤ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪਦਾਰਥ ਬਣਾਏ ਹਨ। ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਬੰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਦੇ ਬਦਲੇ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 120 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਮੈਂ ਕਬੀਰ ਨਾਮ ਦੇ ਜੁਲਾਹੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਆਇਆ।
ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ (ਜੰਬੂ ਟਾਪੂ) ਦੇ ਕਾਸ਼ੀ ਨਗਰ (ਬਨਾਰਸ) ਵਿੱਚ ਨੀਰੂ ਨੀਮਾ ਨਾਂ ਦੇ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜੁਲਾਹੇ ਸੀ। ਉਹ ਬੇਔਲਾਦ ਸੀ। ਜਯੇਸ਼ਠ ਸ਼ੁਧੀ ਪੂਰਨਮਾਸੀ (ਬ੍ਰਹਮ ਮੁਹੂਰਤ ਵਿੱਚ) ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ, ਕਾਸ਼ੀ ਦੇ ਬਾਹਰ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ, ਲਹਿਰਤਾਰਾ ਨਾਮਕ ਤਲਾਬ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਮੈਂ ਇੱਕ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ ‘ਤੇ ਲੇਟਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਇਸ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਮੈਂ ਚਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਨੀਰੂ ਜੁਲਾਹੇ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉਸੇ ਤਲਾਬ ਵਿੱਚ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਦਿਨ, ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ, ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲੈ ਗਏ। ਮੈਂ 25 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਖਾਧਾ। ਫਿਰ ਸ਼ਿਵਜੀ ਇੱਕ ਸੰਨਿਆਸੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਘਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਹ ਸਭ ਮੇਰੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁਆਰੀ ਗਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਨੀਰੂ ਇੱਕ ਵੱਛੀ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ। ਮੈਂ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿੱਤੀ, ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਗਾਂ ਦੀ ਕਮਰ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ। ਮੈਂ ਦੁੱਧ ਪੀਤਾ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਕੁਆਰੀ ਗਾਂ ਨੇ ਦੁੱਧ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਂ ਹਰ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਲੀਲਾ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਕੁਆਰੀ ਗਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ। ਹੇ ਗਰੀਬ ਦਾਸ! ਚਾਰੇ ਵੇਦ ਮੇਰੀ ਮਹਿਮਾ ਦਾ ਗੁਣਗਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਵੇਦ ਮੇਰਾ ਭੇਦ ਹੈ, ਮੈਂ ਨਾ ਮਿਲੂ ਵੇਦਨ ਸੇ ਨਾਹੀਂ।
ਜੋਨ ਵੇਦ ਸੇ ਮੈ ਮਿਲੂ, ਵੋ ਵੇਦ ਜਾਣਤੇ ਨਾਹੀ।
ਰਿਗਵੇਦ ਮੰਡਲ 9 ਸੁਕਤ 1 ਮੰਤਰ 9 ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਭਗਵਾਨ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਕੁਆਰੀ ਗਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਸਤਯੁਗ ਵਿੱਚ “ਸਤਸੁਕ੍ਰਤ” ਨਾਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਤ੍ਰੇਤਾਯੁਗ ਵਿੱਚ “ਮੁਨਿੰਦਰ” ਨਾਮ ਨਾਲ ਅਤੇ ਦੁਆਪਰ ਵਿੱਚ “ਕਰੁਣਾਮਯ” ਨਾਮ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸੰਵਤ 1455 ਜਯੇਸ਼ਠ ਸ਼ੁੱਧੀ।
ਮੈਂ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਕਲਯੁਗ ਵਿੱਚ “ਕਬੀਰ” ਨਾਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਸਾਰੀ ਘਟਨਾ ਸੁਣ ਕੇ ਸੰਤ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਰਵਰਦਿਗਾਰ! ਮੈਂ ਇਸ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਯਾਦ ਰੱਖਾਂਗਾ? ਤਦ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਜੀ ਨੇ ਬਾਲਕ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਗਿਆਨ ਯੋਗ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਆਤਮਕ ਗਿਆਨ ਤੇਰੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਟਿਕਾਇਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਸੰਖ ਯੁਗਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਗਿਆਨ ਵੀ ਯਾਦ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ 3 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਦੂਜੇ ਗਵਾਲਿਆਂ (ਚਰਵਾਹਿਆਂ) ਨੂੰ ਯਾਦ ਆਇਆ ਕਿ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲਿਆਓ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਪਾਲੀ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਪੁਕਾਰਿਆ, ਹੇ ਗਰੀਬ ਦਾਸ! ਆਹ ਗਾਂਵਾਂ ਦੇ ਮੂਹਰੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣੀ ਵਾਰੀ ਕਰ। ਅਸੀ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਤੋਂ ਖੜੇ ਹਾਂ। ਭਗਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨਾ ਬੋਲੇ ਤੇ ਨਾ ਉਠੇ। ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕੇਵਲ ਸਰੀਰ ਸੀ, ਆਤਮਾ ਉੱਚੇ ਮੰਡਲਾਂ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਪਾਲੀ ਨੇ ਨੇੜੇ ਜਾ ਕੇ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਾਲ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਲਾਸ਼ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਈ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਸੁਖਾਸਨ ‘ਤੇ ਸਥਿਰ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਗਵਾਲੇ ਨੇ ਲੜਕੇ ਗਰੀਬਦਾਸ ਨੂੰ ਮਰਿਆ ਹੋਇਆ ਪਾਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਰੌਲਾ ਪਾਇਆ। ਹੋਰ ਗਵਾਲੇ ਦੌੜ ਕੇ ਆਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਛੁਡਾਣੀ ਵੱਲ ਭੱਜਿਆ, ਪਿੰਡ ਛੁਡਾਣੀ ਤੋਂ ਪਿੰਡ ਕਬਲਾਣਾ ਨੂੰ ਜਾਂਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੰਡੀ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਸੀ। ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਜੀ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਾਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਕਬਲਾਣਾ ਦੀ ਹੱਦ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਿੰਡ ਛੁਡਾਣੀ ਦਾ ਖੇਤ ਸੀ, ਜੋ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਖੇਤ ਸੀ। ਉਹ ਥਾਂ ਪਿੰਡ ਛੁਡਾਣੀ ਤੋਂ ਡੇਢ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ।
ਪਿੰਡ ਛੁਡਾਣੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਉਸ ਪਾਲੀ ਨੇ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ- ਪਿਤਾ, ਨਾਨਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਸਥਿਤੀ ਦੱਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਬਾਬੇ ਨੇ ਜਾਦੂ ਕਰਕੇ ਕੁਆਰੀ ਗਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਕੱਢਿਆ, ਅਸੀਂ ਉਹ ਦੁੱਧ ਨਹੀਂ ਪੀਤਾ, ਬੱਚੇ ਗਰੀਬਦਾਸ ਨੇ ਪੀ ਲਿਆ। ਅਸੀਂ ਹੁਣੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਹ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਦੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਚਿਖਾ ‘ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਹੇ ਗਰੀਬਦਾਸ! ਤੁਸੀਂ ਹੇਠਾਂ ਜਾਓ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਜਦੋਂ ਹੇਠਾਂ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਸਤਲੋਕ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਹ ਧਰਤੀ ਨਰਕ ਵਰਗੀ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ। ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਮੈਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਨਾ ਭੇਜੋ, ਮੈਨੂੰ ਇੱਥੇ ਰੱਖੋ। ਤਦ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਗਤੀ ਕਰੋ, ਜੋ ਸਾਧਨਾ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਾਂਗਾ, ਫਿਰ ਉਸ ਭਗਤੀ ਦੀ ਕਮਾਈ (ਸ਼ਕਤੀ) ਨਾਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਪੱਕਾ ਟਿਕਾਣਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਸਾਹਮਣੇ ਦੇਖਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਤੇਰਾ ਮਹਿਲ ਹੈ ਜੋ ਖਾਲੀ ਪਿਆ ਹੈ। ਖਾਣ ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਭਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਮੀਂਹ ਪਵੇ ਤਾਂ ਭੋਜਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਇੱਥੇ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਪਦਾਰਥ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਹੇਠਾਂ ਜਾਓ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਮੰਤਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਵੀ ਤੈਨੂੰ ਸਤਿਨਾਮ ਦੇਣ ਆਵਾਂਗਾ। ਇਹ ਸਤਿਨਾਮ ਦੋ ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਓਮ ਅੱਖਰ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਤੱਤ (ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਹੈ) ਅੱਖਰ ਹੈ। ਫਿਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਪਨਾਮ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਨਾਮਾਂ (ਪਹਿਲੇ, ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਤੀਜੇ) ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਇੱਥੇ ਆ ਸਕੋਗੇ। ਮੈਂ ਸਦਾ ਭਗਤ ਦੇ ਨਾਲ ਹਾਂ, ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਜਲਦੀ ਜਾਓ।
ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਪਰਮ ਅੱਖਰ ਪੁਰਸ਼ ਜੀ ਨੇ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਲਿਆ। ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਚਿਤਾ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਉਣ ਹੀ ਵਾਲੇ ਸਨ ਕਿ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਚ ਹਰਕਤ ਆ ਗਈ। ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਰੱਸੀ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਰੱਸੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਉੱਠ ਕੇ ਬੈਠ ਗਏ ਅਤੇ ਚਿਤਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਉਤਰ ਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ। ਮੌਜੂਦਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਕੋਈ ਟਿਕਾਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬਾਲ ਗਰੀਬਦਾਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵੱਲ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਵਸਾਇਆ ਸੀ, ਦੋਹੇ, ਚੋਪਾਈਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬੋਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤਵਾਣੀ ਦਾ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਝਿਆ ਕਿ ਬਾਬੇ ਨੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਝਿੜਕਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਬਕਵਾਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਕੁਝ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਹ ਰੱਬ ਦਾ ਸੌ ਵਾਰੀ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਕੁੜੀ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਜਿਉਂਦਾ ਆ ਗਿਆ। ਪਾਗਲ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਕੁੜੀ ਰਾਣੀ ਦੇਵੀ ਦਿਲ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਸਮਝ ਕੇ ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਪਾਗਲ (ਪਿੰਡ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬਾਵਲੀਆ) ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਸੰਤ ਪਿੰਡ ਛੁਡਾਣੀ ਆਇਆ। ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾਦੂ ਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਪੰਥ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਸੰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ ਸੀ। ਇਸਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਵੈਸ਼ ਜਾਤੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ ਅਤੇ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਦਾ ਸੀ। ਬਾਣੀਏ ਦੇ ਘਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਕੁਝ ਪੜ੍ਹੇ ਲਿਖੇ ਵੀ ਸਨ। ਉਹ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਫਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ ਜਾ ਕੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਚੇਲੇ ਵੀ ਬਣਾਏ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਇਕਾਂਤ ਜਾਤ ਪਿੰਡ ਛੁਡਾਣੀ ਦਾ ਵੀ ਚੇਲਾ ਸੀ। ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਚੇਲੇ ਨੇ ਸੰਤ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੇ ਗੁਰੂਦੇਵ! ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੋਹਤੇ ਦਾ ਚੌਧਰੀ (ਕੁੜੀ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਇੱਕ ਸੰਨਿਆਸੀ ਦੀ ਝਿੜਕ ਕਾਰਨ ਪਾਗਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਮਰ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਚਿਖਾ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੁੜੀ ਰਾਣੀ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਨਾਲ ਬੱਚਾ ਜਿਉਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਪਾਗਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਇਲਾਜ਼ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਭ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਝਾੜ ਫੂਕ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਹੋਰ ਦਵਾਈਆਂ ਵੀ ਪਾਗਲਪਨ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਖਿਲਾ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਕੋਈ ਰਾਹਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ। ਉਸ ਚੇਲੇ ਨੇ ਉਹ ਸਾਰੀ ਘਟਨਾ ਵੀ ਦੱਸੀ ਜੋ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਕੁਆਰੀ ਗਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾ ਕੇ ਬੱਚੇ ਗਰੀਬਦਾਸ ਨਾਲ ਵਾਪਰੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤ ਦੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੰਤ ਹੀ ਕੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਰੋ ਗੁਰੂਦੇਵ! ਸੰਤ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਚੇਲੇ ਨੇ ਚੌਧਰੀ ਸ਼ਿਵਲਾਲ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੇਰੇ ਘਰ ਇੱਕ ਬਾਬਾ ਜੀ ਆਏ ਹਨ। ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਤੇਰੇ ਦੋਹਤੇ ਗਰੀਬਦਾਸ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਬੁਲਾਓ, ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਤਾਂ ਦਿਖਾਓ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਜੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆ ਗਏ ਹਨ, ਉਹ ਤਾਂ ਬੜੇ ਨਿਪੁੰਨ ਸੰਤ ਹਨ।
ਸ਼ਿਵਲਾਲ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਬਾਬੇ ਕੋਲ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਨਾਲ ਲਿਆ। ਸੰਤ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਬਾਲਕ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਪੁੱਤਰ! ਉਹ ਬਾਬਾ ਕੌਣ ਸੀ? ਜਿਸਨੇ ਤੁਹਾਡੀ ਜਿੰਦਗੀ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਇੱਥੇ ਪਿਆਰੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤ ਦਾਦੂ ਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਸੰਪਰਦਾਇ ਸੰਤ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਵਾਂਗ, ਸੰਤ ਦਾਦੂ ਜੀ ਨੇ ਵੀ 7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ (ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀਵਤ ਸੀ। ਸਾਨੂੰ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਫਜ਼ੂਲ ਦੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਉਲਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਬਾਬਾ ਜਿੰਦਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮੈਂ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ। ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਸੰਤ ਦਾਦੂ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਸਤਲੋਕ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਏ। ਸੰਤ ਦਾਦੂ ਜੀ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਰਾਤ ਬੇਹੋਸ਼ ਰਹੇ। ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਹੋਸ਼ ਆਈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨਾਲ ਅਮਰ ਲੋਕ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹਾਂ। ਉਹ ਆਲਮ ਵੱਡਾ ਕਬੀਰ ਹੈ, ਉਹੀ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ :-
ਜਿਨ ਮੁਝਕੋ ਨਿਜ ਨਾਮ ਦਿਆ, ਸੋਈ ਸਤਿਗੁਰੂ ਹਮਾਰ।
ਦਾਦੂ ਦੂਸਰਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ, ਕਬੀਰ ਸਿਰਜਣ ਹਾਰ।।1
ਦਾਦੂ ਨਾਮ ਕਬੀਰ ਕੀ, ਜੇ ਕੋਈ ਲੇਵੇ ਔਟ।
ਉਨਕੋ ਕਬਹੂ ਲਾਗੇ ਨਹੀ, ਕਾਲ ਵਜਰ ਕਿ ਚੋਟ।।2
ਅਬ ਹੀ ਤੇਰੀ ਸਬ ਮਿਟੇ, ਕਾਲ ਕਰਮ ਕੀ ਪੀੜ(ਪੀਰ)।
ਸਵਾਸ ਉਸਵਾਸ ਸੁਮਰਲੇ, ਦਾਦੂ ਨਾਮ ਕਬੀਰ।।3
ਕੇਹਰੀ ਨਾਮ ਕਬੀਰ ਕਾ, ਵਿਸ਼ਮ ਕਾਲ ਗਜ਼ ਰਾਜ।
ਦਾਦੂ ਭਜਨ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸੇ ਭਾਗੇ ਸੁੰਨਤ ਆਵਾਜ਼।।4
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾਦੂ ਜੀ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਾਣੀ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਦਾਦੂ ਜੀ ਨੇ ਬੁੱਢਾ ਬਾਬਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੱਬ ਲੱਭ ਲਿਆ ਸੀ। ਦਾਦਾ ਜੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਤੇਲੀ ਸਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਮੁਸਲਿਮ ਸਮਾਜ ਕਬੀਰ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਕਾਸ਼ੀ ਦੇ ਜੁਲਾਹੇ ਕਬੀਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ। ਦਾਦੂ ਪੰਥੀ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਬੀਰ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਵੱਡਾ ਰੱਬ ਅੱਲਾਹੁ ਕਬੀਰ = ਅੱਲਾ ਕਬੀਰ ਹੈ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ੍ਰੀ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵਗਦੀ ਬੇਈ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਗਏ ਸਨ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਿੰਦਾ ਬਾਬੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖਿਆ। ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਦੀ ਧਰਤੀ (ਸਤਲੋਕ) ਲੈ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਦਮ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਇਬਰਾਹਿਮ ਸੁਲਤਾਨ ਬਲਖ ਬੁਖਾਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਰਾਜਾ ਸੀ। (ਉਹ ਇਰਾਕ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਉਹ ਵੀ ਜਿੰਦਾ ਬਾਬਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਬਚਾ ਲਿਆ ਸੀ)
ਸੰਤ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਨੇ ਬਾਲਕ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਬਾਬਾ ਮਿਲਿਆ ਸੀ? ਜਿਸਨੇ ਤੁਹਾਡੀ ਜਿੰਦਗੀ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਹੇ ਮਹਾਤਮਾ ਜੀ! ਜਿਸ ਬਾਬੇ ਨੂੰ ਮੈਂ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਨੇ ਮੇਰਾ ਕਲਿਆਣ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਵਸਾਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭੂ ਹੈ।
ਗਰੀਬ, ਹਮ ਸੁਲਤਾਨੀ ਨਾਨਕ ਤਾਰੇ, ਦਾਦੂ ਕੂ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿਆ। ਜਾਤੀ ਜੂਲਾਹਾ ਭੇਦ ਨਾ ਪਾਯਾ, ਕਾਸ਼ੀ ਮਾਹੇ ਕਬੀਰ ਹੂਆ।।1
ਗਰੀਬ, ਅਨੰਤ ਕੋਟਿ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਕਾ ਏਕ ਰਤੀ ਨਹੀ ਭਾਰ।
ਸਤਿਗੁਰੂ ਪੁਰਸ਼ ਕਬੀਰ ਹੈ, ਕੁਲ ਕੇ ਸਿਰਜਣ ਹਾਰ।।2
ਗਰੀਬ, ਸਬ ਪਦਵੀ ਕੇ ਮੂਲ ਹੈ, ਸਕਲ ਸਿੱਧੀ ਹੈ ਤਾਰ।
ਦਾਸ ਗਰੀਬ ਸਤਪੁਰਸ਼ ਭਜੋ, ਅਵਿਗਤਿ ਕਲਾ ਕਬੀਰ।।3
ਗਰੀਬ, ਅਜਬ ਨਗਰ ਮੇ ਲੇ ਗਯਾ, ਹਮਕੋ ਸਤਿਗੁਰੂ ਆਨ।
ਝੀਲਕੇ ਬਿੰਬ ਅਗਾਧ ਗਤੀ ਸੁਤੇ ਚਾਦਰ ਤਾਨ।।4
ਗਰੀਬ, ਸ਼ਬਦ ਸਵਰੂਪੀ ਉੱਤਰੇ, ਸਤਿਗੁਰੂ ਸਤ ਕਬੀਰ।
ਦਾਸ ਗਰੀਬ ਦਿਆਲ ਹੈ, ਡਿੱਗੇ ਬੰਧਾਵੈ ਤੀਰ।।5
ਗਰੀਬ, ਅਲਲ ਪੰਖ ਅਨੁਰਾਗ ਹੈ, ਸਨ ਮੰਡਲ ਰਹੇ ਥੀਰ।
ਦਾਸ ਗਰੀਬ ਉਧਾਰਿਆ, ਸਤਿਗੁਰੂ ਮਿਲੇ ਕਬੀਰ।।6
ਗਰੀਬ, ਪਰਪੱਟਨ ਵਹ ਲੋਕ ਹੈ, ਜਹਾਂ ਅਦਲੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸਾਰ।
ਭਗਤੀ ਹੇਤ ਸੇ ਉਤਰੇ ਪਾਯਾ ਹਮ ਦੀਦਾਰ।।7
ਗਰੀਬ, ਐਸਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਹਮ ਮਿਲਯਾ, ਹੈ ਜਿੰਦਾ ਜਗਦੀਸ਼।
ਸੁਨ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਿਲ ਗਯਾ, ਛਤਰ ਮੁਕਟ ਹੈ ਸ਼ੀਸ਼।।8
ਗਰੀਬ, ਜਮ ਜੋਰਾ ਜਾਸੇ ਡਰੇ, ਧਰਮਰਾਏ ਧਰੇ ਧੀਰ।
ਐਸਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਏਕ ਹੈ, ਅਦਲੀ ਅਸਲ ਕਬੀਰ।।9
ਗਰੀਬ, ਮਾਯਾ ਕਾ ਰਸ ਪੀਯ ਕਰ, ਹੋ ਗਏ ਡਾਮਾਡੌਲ ।
ਐਸਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਹਮ ਮਿਲਯਾ, ਗਿਆਨ ਯੋਗ ਦਿਆ ਖੋਲ।।10
ਗਰੀਬ, ਜਮ ਜੋਰਾ ਜਾਸੇ ਡਰੇ, ਮਿਟੇ ਕਰਮ ਕੇ ਲੇਖ।
ਅਦਲੀ ਅਸਲ ਕਬੀਰ ਹੈ, ਕੁਲ ਕੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਏਕ।
ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਕੌਣ ਮਿਲੇ ਸਨ? ਬਾਬਾ ਜੀ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਵਾਈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਉਪਰੋਕਤ ਲਿਖਤੀ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ, ਸੰਤ ਦਾਦੂ ਦਾਸ, ਸੰਤ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਅਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਇਬਰਾਹਿਮ ਸੁਲਤਾਨੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਪਾਰ ਲੰਘਾਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਾਸ਼ੀ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕਬੀਰ ਜੁਲਾਹਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਬੇਅੰਤ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡਾਂ ਦਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ, ਇੱਕ 13 ਸਾਲ ਦਾ ਬੱਚਾ, ਉਪਰੋਕਤ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲ ਕੇ ਤੁਰਨ ਲੱਗਾ। ਸੰਤ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਜੀ ਸਮਝ ਗਏ ਕਿ ਇਹ ਕੋਈ ਸਾਧਾਰਨ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਾਣੀ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਣੀ ਨੂੰ ਜਰੂਰ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਮੁੰਡਾ ਗਰੀਬਦਾਸ ਦੇ ਮਗਰ ਆਇਆ ਅਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, ਹੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਓ! ਇਹ ਬੱਚਾ ਪਾਗਲ ਨਹੀਂ, ਤੁਸੀਂ ਪਾਗਲ ਹੋ। ਉਹ ਕੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕੇ। ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬੱਚਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਹੈ। ਜਿੰਦਾ ਬਾਬੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਾਇਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਦਾਦੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਦਾਦੂ ਜੀ ਦੀ ਸਾਰੀ ਬੋਲੀ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ ਗਈ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਇਸ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਬਦ ਲਿਖਾਂਗਾ, ਮੈਂ ਖੁਦ ਲਿਖਾਂਗਾ। ਇਸ ਵਾਨੀ ਨਾਲ ਕਲਯੁਗ ਵਿੱਚ ਕਈ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਹੋਵੇਗਾ। ਸੰਤ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਜੇਕਰ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਜੀ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਲਿਖ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਲਿਖਵਾ ਲਵਾਂਗਾ, ਜੇ ਕਿਤੇ ਅੱਧ ਵਿਚਾਲੇ ਛੱਡ ਦੇਵਾਂ ਤਾਂ ਲਿਖਿਆ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗਾ। ਸੰਤ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ, ਮੈਂ ਦਾਨ-ਪੁੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰ ਛੱਡਿਆ ਹੈ, ਮੇਰੀ ਉਮਰ 62 ਸਾਲ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਇਸ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰੋ। ਫਿਰ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਸੰਤ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਜੀ ਬੇਰੀ ਦੇ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠ ਗਏ ਅਤੇ ਵਾਣੀ ਲਿਖਵਾਈ। ਉਹ ਬੇਰੀ ਦਾ ਬਾਗ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਛੁਡਾਣੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਰੇਤਲਾ ਇਲਾਕਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜੰਡੀ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਤ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਪ੍ਰਵਚਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬੋਲਿਆ ਅਤੇ ਸੰਤ ਗੋਪਾਲ ਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਤੱਤਵ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਲਿਖਵਾਇਆ।ਇਹ ਕਾਰਜ ਲਗਭਗ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਬੋਲਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਲਿਖ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਿਆਂ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਪਾਠ ਸੰਤ ਗਰੀਬਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਟਾਈਪ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ (ਕਬੀਰ ਸਾਗਰ) ਦੇ ਕੰਵਲ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਸੂਖਮ ਵੇਦਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢ ਕੇ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅੰਮ੍ਰਿਤਵਾਣੀ ਵੀ ਲਿਖੀ ਹੈ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਾਣੀ ਦੇ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਅਮਰ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤਵਾਣੀ ਦੇ ਅਰਥ ਹੁਣ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰ:-
(ਸੰਤ) ਰਾਮਪਾਲ ਦਾਸ
ਸਤਲੋਕ ਆਸ਼ਰਮ
ਟੋਹਾਣਾ ਰੋਡ, ਬਰਵਾਲਾ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹਿਸਾਰ (ਹਰਿਆਣਾ)
